Felicia Berliner - "Szmuc"

Autor: Felicia Berliner

Tłumaczenie: Tomasz Wyżyński

Tytuł: Szmuc

Wydawnictwo: Czarna Owca [ECHA]

Data wydania: 28 czerwca 2023

Liczba stron: 296

Opis: 8,5/10

Opis:

Prowokacyjna powieść o uzależnionej od pornografii młodej kobiecie należącej do ortodoksyjnej społeczności nowojorskich chasydów.

Rajzla marzy o wolności i spełnieniu swoich ambicji, ale sztywne zasady obowiązujące w jej środowisku zmuszają do ukrywania - pragnień. Kiedy odkrywa świat pornografii, jej życie nabiera nieznanych wcześniej barw. Rozpoczyna mroczną i niebezpieczną podróż…

Czy uda się jej pogodzić coraz większe zainteresowanie swoją seksualnością z oczekiwaniami - rodziny?

Recenzja:

Ostatnio trafiam na dość kontrowersyjne i odważne tytuły. Tym razem trafiłam na tematy tabu... w społeczeństwie ortodoksyjnych chasydów w Nowym Jorku. Powieść Szmuc to prowokacyjna podróż w głąb psychiki młodej kobiety, Rajzli, która żyje w świetle społecznych oczekiwań, a jednocześnie tęskni za spełnieniem swoich najgłębszych pragnień...

Jak możemy przeczytać w słowniczku z tyłu książki, tytułowe słowo szmuc (schmutz) ma wiele znaczeń – brud, plama, nieczystość (dosłownie); nieprzyzwoitość, pornografia, coś lubieżnego lub bluźnierczego (slang). Uważam, że to idealny tytuł dla tej książki – wszak Rajzla staje weń w obliczu świata brudu, który w tym przypadku obejmuje nie tylko dosłowną pornografię, lecz również pragnienia, które kłócą się z normami jej ortodoksyjnej społeczności. Felicia Berliner eksploruje tę tematykę, ukazując, jak obszar zakazany, nieprzyzwoity czy nieczysty może stać się dla jednej osoby źródłem fascynacji i odkrycia własnej tożsamości. Książka wydobywa na powierzchnię te obszary, które są ukrywane, przemilczane lub potępiane w ortodoksyjnym środowisku, skupiając się na wpływie tajemniczych i zakazanych pragnień na główną bohaterkę oraz jej dążenia do samopoznania. Jak nie trudno się domyślić – nie jest to droga usłana płatkami róż...

(...) nie pasuje ani do Manhattanu, ani do Brooklynu. Do college’u, do swojej społeczności. Jednak porno ją wciągnęło. Porno ją wita, porno jej pragnie. Kobiety o ciałach różnych kształtów i rozmiarów, żyjące w swojej nagiej skórze. Uśmiechają się do Rajzli, są szczęśliwe, że z nimi jest.

Nie chcę rozpisywać nie na temat tego, co spotyka Rajzlę na jej drodze, bo książka kryje w sobie znacznie więcej niż tytułowy brud, który nam towarzyszy niemal na każdym kroku. W Szmuc zachwyciła mnie warstwa językowa, która dodaje głębi i autentyczności opowieści. Język jidysz (wraz z obyczajami, tradycjami, obrzędami i wierzeniami), przewijający się przez narrację, nie tylko tworzy atmosferę środowiska ortodoksyjnych chasydów, ale również przywołuje niektóre utracone znaczenia i konteksty kulturowe. Choć pewne słowa czy zwroty mogą wprowadzać pewne zamieszanie (ja z początku się nieco gubiłam, choć większość słów można wywnioskować z kontekstu – niestety, dopiero pod koniec lektury odkryłam słowniczek na ostatnich stronach), to z drugiej strony, pozostawiając je w narracji, autorka oddaje autentyczność dialogów oraz wewnętrznych myśli postaci. Doskonale to także odzwierciedla wewnętrzne konflikty Rajzli, która również musi balansować pomiędzy dwoma światami - tradycyjnym a nowoczesnym. Wszak na uczelni wstydzi się swojego akcentu jidysz...

Cóż mogę powiedzieć więcej? Choć tematyka nie jest łatwa, tak książkę pożerałam jednym tchem, z emocjami skrajnie różnymi – od zniesmaczenia, po lekki uśmiech, aż po głębokie poruszenie. Szmuc fenomenalnie ukazuje, jak silnie kultura i tradycje mogą wpływać na jednostkę i... nie tylko. Ta książka ma tak wiele warstw, które warto odkrywać na własnej skórze. Myślę, że to idealna lektura dla osób, które lubią eksplorować tematy tabu, takie jak pornografia, konflikty w społecznościach ortodoksyjnych czy dążenie do autentyczności w obliczu ograniczeń. Gorąco polecam!