Andrus Kivirähk - "Listopadowe porzeczki"

Autor: Andrus Kivirähk

Tłumaczenie: Anna Michalczuk-Podlecki

Tytuł: Listopadowe porzeczki

Wydawnictwo: Literackie

Data wydania: 3 listopada 2021

Liczba stron: 288

Ocena: 8,5/10

Opis:

Literackie odkrycie prosto z Estonii!

Nietuzinkowa powieść wypełniona czarnym humorem i przeszywającą grozą, w której mitologia miesza się z surową, naturalistyczną rzeczywistością, a stare wierzenia łączą z chrześcijaństwem. Estońska dziewiętnastowieczna wioska, której rytm wyznaczają kolejne kartki z kalendarza. To w niej toczy się tragiczna i zaskakująca historia miłosna Hansa, Liiny i Jaana. W tamtejszej mitologii duchy zmarłych nazywane są krattami. Choć wydawałoby się, że mogą być straszne, w istocie są bardzo pomocne podczas podkradania pożywienia z pobliskiego dworu. By ożywić kratta i dać mu duszę, chłopi podpisują z diabłem cyrograf – sprytnie jednak go oszukując i zamiast krwi używając soku z porzeczek….Co może pójść nie tak?

Powieść Kivirähka to książka szalona, pełna zadziwiających (i dziwacznych) zwrotów akcji. Niestereotypowa, okrutna, naturalistyczna i romantyczna zarazem. Nie da się pojąć świata estońskiej wioski „szkiełkiem i okiem”. Trzeba uruchomić wyobraźnię, empatię i przyjąć go z niepokojem oraz… gromkim śmiechem.

Recenzja:

Grudzień to zdecydowanie idealny – i nieco przewrotny - czas na Listopadowe porzeczki. Książka ta jest dziwaczna, szalona, cudownie zabawna i magiczna, a jednocześnie… upiorna i obrzydliwa. Powieść Andrusa Kivirähka ogromnie mnie zaskoczyła i fenomenalnie się przy niej bawiłam, bo potrzebowałam dokładnie takiej odskoczni – osobliwej, brutalnej i absurdalnie nieszablonowej!

- (…) Czegoś takiego jeszcze w ustach nie miałem, miękkie było i białe jak smalec! Tego zjadłem najwięcej.

- (…) To było mydło. Tym się Niemcy myją, to się w ogóle nie nadaje do jedzenia! Czysta trucizna. Ty byś się pewnie i gnoju najadł, gdyby za darmo dawali!

To nie jest książka piękna – nie w oczywistym tego znaczeniu (a może nawet w żadnym). Andrus Kivirähk maluje tu wiejski klimat, naturalistyczny, z humorem – niekiedy dość niewybrednym i obrzydliwym. Jednak – wbrew pozorom – w wielu tych opisach kryje się odrobina uroku, sielskości, a niektóre sytuacje wręcz potrafią rozbawić do łez. Choć bohaterów raczej nie można polubić, tutaj naprawdę docenia się ich prostotę i sposób bycia, a nawet mówienia (dialogi są doprawdy wyśmienite), nie można odmówić im także pomysłowości. Są po prostu kapitalnie wykreowani, nieco karykaturalnie - to osoby raczej okrutne, egoistyczne i mało empatyczne. A jednak, mimo tych tragicznych charakterów, śledzi się ich losy z niejaką przyjemnością.

- No co się tak gapicie? - zapytał ponuro koniuch. - Trupaście nigdy nie widzieli? W lesie zrobiło się zimno i napadało śniegu, pomyślałem, że się w domu zagrzeję.

Przez powieść dosłownie się płynie, bo czytelnik stale nie ma pojęcia, czego się można po historii spodziewać. Autor niekiedy przekracza granice (jego wyobraźnia granic żadnych nie zna), książka miewa niesmaczne sceny, ale idealnie komponują się one z całością – a i mi nie przeszkadzały jakoś, traktowałam je jako ciekawe i mocne doświadczenie. Język, którym jest napisana powieść, również przypadł mi do gustu – można rzec, że jest on dialektyzowany, zmanierowany na wiejskość, a opisy potrafią być wręcz poetyckie i ciekawie kontrastują z dialogami. W to wszystko wkrada się niespotykany folklor, wiedźma, upiory, diabeł… i mnóstwo innych istot oraz niespodziewanych, okrutnych i cudacznych wydarzeń! Aż ciężko mi uwierzyć, że tak wiele okropności i dziwów zmieściło się na niecałych trzystu stronach…

- (…) pozwolę, byś czasem przyszedł na ziemię, jednak nie tak, z kłami na wierzchu. Możesz przychodzić, lecz jako kura.

- Dziękuje ci! A czy mógłbym czasem zamienić się w owcę?

- Owca? Niech ci będzie. W kurę lub w owcę. To wszystko. Amen!

Listopadowe porzeczki nie będą lekturą dla każdego – bywają lekturą wywołującą dyskomfort, niemniej są przy tym niesamowicie zajmujące. To doprawdy oryginalna powieść, zabawna i straszna, niewłaściwa, mroczna, odrażająca, sielska, kuriozalna i fantazyjna – wiele epitetów można jej przypisać. Jeśli lubicie książki inne, niesamowite i rzucające urok na czytelnika – polecam z całego serca!