Dawid Grosman - "Gdyby Nina wiedziała"

Autor: Dawid Grosman

Tłumaczenie: Magdalena Sommer

Tytuł: Gdyby Nina wiedziała

Wydawnictwo: Znak

Data wydania: 13 października 2021

Liczba stron: 322

Ocena: 8/10

Opis:

W tej rodzinie matki nie potrafią być matkami. w tej rodzinie córki nienawidzą matek.

Moja babka Wera wiele lat temu bardzo kogoś pokochała. Ceną za miłość było zesłanie do jugosłowiańskiego obozu, gorszego niż Auschwitz, położonego na skalistej, spalonej słońcem wyspie. To, co się tam wydarzyło, zdecydowało o losach naszej rodziny.

Nina – córka Wery – miała wtedy sześć lat. Musiała sobie radzić sama. Kiedy dorosła, porzuciła swoje dziecko. Czyli mnie.

Ja jestem Gili. Jestem córką Niny i wnuczką Wery. I to ja muszę w końcu poznać całą historię. Odkryć rodzinne zdrady i zrozumieć, dlaczego odziedziczyłam traumę, na którą nie zasłużyłam.

Gdyby Nina wiedziała to oparta na prawdziwych wydarzeniach najnowsza powieść Dawida Grosmana – wybitnego pisarza izraelskiego, wymienianego jako pewny kandydat do Literackiej Nagrody Nobla. Literackie arcydzieło wbijające w fotel, które pozwala zrozumieć, dlaczego relacje z najbliższymi bywają tak trudne, a miłość jest zawsze wyborem.

Recenzja:

Wchodzi koń do baru nie do końca przypadł mi do gustu – klimat tej książki był duszny, nieprzyjemnych, chamski. Bałam się trochę, że druga powieść autora, „Gdyby Nina wiedziała” będzie równie kontrowersyjna – i choć z całą pewnością odrobinę taka jest – tak czytało mi się ją o niebo lepiej niż wcześniejszy tytuł Dawida Grosmana. Jest niepokojąca i poruszająca w zupełnie inny sposób…

Nagle w jej oczach zapaliła się niewyjaśniona dzikość, niemal jak w spojrzeniu zwierzęcia. Pamiętam, że przez chwilę przemknęło mi przez głowę, iż nie chciałabym być młodym tego zwierzęcia.

Muszę przyznać, że nie spodziewałam się, że autor w tak fenomenalny sposób ukaże tutaj skomplikowane relacje – na dodatek w dużej mierze skupiające się na kobietach. Odniosłam wręcz wrażenie, że sięgnęłam po książkę innego pisarza – jedynie sam styl oraz zamiłowanie do prostego języka w dialogach upewniło mnie, że faktycznie czytam coś spod pióra Dawida Grosmana. Nie zrozumcie mnie źle – nie demonizuję wcześniej lektury, po prostu… w tej jest jakaś liryczność, eteryczność wręcz, której nie niszczą nawet chwilami naprawdę ostre słowa (i bardzo naturalistyczne). Pod względem psychologicznym książka zbudowana jest kapitalnie, a wrażenia Gili, Niny i Wery potrafią przyprawić o drżenie. To po prostu… przepiękna i dramatyczna historia…

Przez cały ten czas Nina nie mówi ani słowa. Wlecze się za nami. Ze zwieszoną głową. Jakby szukała jakiejś zguby.

Czy to ta sama kobieta, która kładła się cieniem na całym moim życiu?

W każdej chwili, każdej sekundzie, nawet gdy nie patrzę, moje ciało dokładnie wie, gdzie znajduje się Nina.

Nie do końca z początku potrafiłam odnaleźć się wśród bohaterów – zmienna narracja (z pierwszoosobowej do trzecioosobowej) i czasy danych wydarzeń raczej nie sprzyjają płynnej lekturze. Gdyby Nina wiedziała wymaga od czytelnika skupienia, jednak lektura szybko się odwdzięcza intensywnymi emocjami oraz niebywałymi tragediami. Lęki, z którymi mierzą się przedstawione kobiety, opowieść o ich życiu i próby swoistego pojednania – na stronach tej książki pojawia się zadziwiająco dużo empatii (powieść jest oparta na prawdziwych wydarzeniach). Nie zabrakło także odrobiny humoru, choć większość opowieści jest przejmująca i… pojawia się w niej też dużo okrucieństwa (motyw gułagu). Przypadły mi do gustu także liczne metafory przewijające się w życiorysach kobiet – jak choćby garstki ziemi, własnego miejsca, odnalezienia siebie...

Jest moją garstką ziemi.

Naszą.

Gdyby Nina wiedziała rozwija się powoli i jest nieco chaotyczna, jednak bez wątpienia jest to książka piękna, dramatyczna i zapadająca w pamięć. Autor umiejętnie rozwija sobie postacie, pokazując czytelnikowi ich głębie na wiele rozmaitych sposobów, dzięki czemu potrafimy zrozumieć ich postępowanie. Być może w niektóre sceny wkrada się odrobina melodramatyczności, niemniej i tak książkę czytałam z niegasnącym zainteresowaniem i przejęciem. Miłośnicy nieoczywistej literatury pięknej oraz - po prostu powieści - o kobietach z krwi i kości będą zachwyceni tym tytułem. Polecam!