Neal Stephenson - "Peanatema"

 

Autor: Neal Stephenson

Tytuł: Peanatema

Wydawnictwo: MAG

Data wydania: 25 stycznia 2019

Liczba stron: 866

Ocena: 9/10

Opis: 

Fraa Erasmas jest młodym deklarantem z koncentu saunta Edhara, azylu dla matematyków, naukowców i filozofów, chroniących się przed zepsuciem dotykającym świata zewnętrznego (Saeculum) pod osłoną prastarego kamienia, odwiecznej tradycji i skomplikowanych rytuałów. Na przestrzeni wieków na zewnątrz, za murami koncentu, powstawały i upadały kolejne miasta i rządy. Trzykrotnie w dziejach świata nastawał mroczny czas przemocy zrodzonej z przesądów i niewiedzy, która unicestwiała zamknięte społeczeństwo matemowe. A jednak deklarantom za każdym razem udało się przetrwać kataklizm i dostosować do nowych realiów; po każdym pogromie żyli coraz skromniej i stawali się coraz mniej uzależnieni od techniki i dóbr materialnych. Jednakże Erasmas nie boi się świata zewnętrznego, extramuros. Od ostatnich Straszliwych Wypadków minęło wiele, wiele lat.
Dla uczczenia przypadającego raz na dziesięć lat i trwającego tydzień rytuału zwanego apertem, fraa i suur szykują się do wyjścia poza bramy azylu, które zostaną otwarte na oścież i przy okazji udostępnią wnętrze koncentu ciekawskim "statystom". Erasmas, dla którego jest to pierwszy apert, nie może się doczekać chwili, gdy znów zobaczy znajome widoki i spotka się z rodziną, z którą nie miał kontaktu od czasu "kolekty". Zanim jednak upłynie tydzień przeznaczony na apert, oba jego życia - to, które porzucił, i to, które wybrał - zawisną na włosku w obliczu przemian o iście kosmicznych proporcjach.

Recenzja:

Peanatema to pierwsza książka, która przeraziła mnie już po pierwszych stronach i nie mam tu na myśli strasznych wydarzeń, ale… niezrozumiały tekst. Od samego początku Neal Stephenson bezlitośnie zasypuje czytelnika niepojętymi nazwami, co – bez wątpienia – zmrozi krew w żyłach każdego, kto po tę powieść sięgnie. Na szczęście, zamiast panikować, obejrzałam dokładnie książkę i znalazłam wybawienie – Glosariusz, który doskonale wyjaśnił mi wszystkie nieznane pojęcia. Od momentu zapoznania się ze słowniczkiem, przygoda z tą książką okazała się iście fantastyczna! 

Powieść jest przede wszystkim niezwykle ciężka w odbiorze i bardzo ambitna, co osoby rozpoczynające przygodę z science-fiction lub lubiące historie nastawione na kosmiczną przygodę może odstraszyć. Przyznam szczerze, że choć lubię sięgnąć od czasu do czasu po lekturę bardziej wymagającą, tak ta miejscami przerastała moje pojęcie. Neal Stephenson zasypuje nas tutaj odniesieniami do filozofii, kultury i nauki ścisłej, a wszystko to zdaje się przychodzić z łatwością. Czy to szaleństwo, czy już geniusz? 

W książce Peanatema otrzymujemy nie tylko dużą dawkę rozmyślań poza pojęciem, ale i nietuzinkową kreację świata. Każde wydarzenie zdaje się podkreślać tutaj znaczenie wiedzy i inteligencji, zarówno wśród codziennych problemów społeczeństwa, jak i wtedy, gdy bohaterowie wpadają w poważniejsze tarapaty – wszak wojna kosmiczna wisi w powietrzu. Interesujący jest także fakt, że protagonistą i zarazem narratorem jest tutaj młody mężczyzna, o którym – prawdę mówiąc – niewiele jestem w stanie powiedzieć, bowiem autor był dość lakoniczny w kwestii opisywania jego charakteru. I wcale mi to nie przeszkadzało… 

Nie wadził mi również fakt, że przez większość książki niewiele się dzieje, a – jak wspominałam wcześniej – większość skupia się wokół roli inteligencji w życiu człowieka. Jednakże nie można tutaj na to narzekać, bowiem autor fascynuje i zadziwia czytelnika nieprzeciętnie skonstruowaną fabułą oraz refleksjami. Dawno przy żadnej książce nie odpływałam myślami tak daleko – Neal Stephenson po prostu porwał mnie w najprawdziwszy kosmos – pełen łamigłówek, nauki oraz… ironicznego humoru, który wspaniale mnie rozluźnił i sprawił mnóstwo frajdy. 

Warto także wspomnieć o wydaniu - ten grubasek w twardej oprawie przepięknie się prezentuje na półce, a możliwość wyboru własnej szaty graficznej jest świetnym zamysłem. Obwoluta książki jest czarna z białymi napisami oraz ilustracją czaszki, natomiast okładka pod spodem - biała z czarnymi napisami oraz grafiką kosmicznej budowy. Sama nie wiem, którą wolę...

Peanatema to fantastyczna i mądra przygoda, która pochłania każdą szarą komórkę czytelnika. To powieść nie tylko o filozofii i nauce, ale i swoistych przemianach – poglądów, sposobu postrzegania, siebie. Jest to piękna opowieść science fiction, jednakże obawiam się, że nie każdy ją pokocha. Wymaga skupienia i odrobiny wysiłku (przede wszystkim częstego zaglądania do Glosariusza), niemniej po zagłębieniu się w lekturę i zrozumieniu większości pojęć, treść to najpyszniejsza delicja. Polecam z całego serca!