Kristina Sabaliauskaitė - "Silva Rerum II"

Tytuł: Silva Rerum II

Autor: Kristina Sabaliauskaitė

Wydawnictwo: Literackie

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 352

Ocena: 8/10

Opis:

Anno Domini 1707. Splądrowane przez szwedzkich żołdaków ziemie litewskie nawiedza czarna śmierć, a w ślad za nią klęska nieurodzaju oraz głód. Wojenna zawierucha na długie miesiące odcina od siebie małżonków – rotmistrz Jan Izydor Narwojsz zarządza zrujnowaną twierdzą Radziwiłłów, rozpijając i szantażując kompanów Moskali, a Anna Katarzyna chroni się w starym dworze w Milkontach. Jeszcze nie wie, jakie piekło zgotują jej tutaj własne namiętności…

Tymczasem w ogarniętym zarazą Wilnie ich ciotka, Urszula Birontowa, zmaga się z bolesnymi wspomnieniami i walczy ze śmiercią na wielu frontach, także rodzinnym – rodowi Narwojszów grozi bowiem wygaśnięcie. Czy wygra ten pojedynek? Czy Narwojszowie przetrwają wojnę i dżumę? Dlaczego to, co najbardziej istotne, nigdy nie znalazło miejsca na stronach ich rodzinnej sylwy? Kto kieruje tym światem, który wyszedł z kolein? Niepojęta wola Boża czy zwykły przypadek?

Recenzja:

Pierwsza część sagi Kristiny Sabaliauskaitė była wydarzeniem na Litwie. Została ogłoszona książką roku 2009, przyniosła międzynarodową sławę autorce, nominowano ją do Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus”. W 2015 roku w Polsce wydał ją Znak i chociaż u nas również zebrała bardzo pozytywne recenzje, na wydanie drugiej części trzeba było poczekać trzy lata. Zmieniło się wydawnictwo, na szczęście nie zmieniła się tłumaczka, a sama książka okazała się doskonałą kontynuacją.

Muszę przyznać, że po trzech latach pamiętałam głównie dobre wrażenie, jakie zrobiła na mnie powieść Sabaliauskaitė. Gdy zaczęłam czytać Silva Rerum II, okazało się, że książka opowiada o zupełnie nowych bohaterach i myślałam, że skoro tak, można czytać ją bez znajomości poprzedniej części, ale w końcu pojawiła się moja ulubiona postać, Urszula, teraz znajdująca się u schyłku życia, a ja powoli zaczęłam sobie przypominać wydarzenia z pierwszego tomu.

Rok 1707. Złoty czas Litwy przeminął, kraj został splądrowany najpierw przez Szwedów, potem przez Rosjan. Pokoleniu, które urodziło się po tym, do którego należeli Urszula i Kazimierz, żyje się gorzej, staje w obliczu głodu oraz zarazy i musi walczyć o zachowanie człowieczeństwa. Anna Katarzyna, żona Jana Izydora Narwojsza, czyli syna Kazimierza, na polecenie męża udaje się do Milkont, w których dorastali Urszula z Kazimierzem. Ma tam być bezpieczna i faktycznie, dżuma nie dociera do położonego na uboczu dworu, ale Anna Katarzyna musi radzić sobie z głodem, Szwedami… i własną naturą. Sabaliauskaitė w porywający sposób opisuje wykolejenie człowieczeństwa – jakby się nad tym zastanowić, historie, które przytacza, są okropne, ale robi to w taki sposób, że nawet jeśli jeżą włos na karku, trudno osądzać bohaterów. Znamy ich motywacje, rozumiemy ich i może nawet trochę im współczujemy. A to, że historia litewska ma tak wiele wspólnego z polską, że czasem można zapomnieć, iż akcja tej powieści toczy się na Litwie, tylko pomaga nam utożsamić się z bohaterami.

Autorka kreuje świetne i niesamowicie żywe postacie kobiece, ale choć historia Anny Katarzyny była interesująca, naprawdę ciekawie zrobiło się dopiero, kiedy pojawiła się Urszula. Gdy zaczęłam czytać tę książkę, byłam lekko rozczarowana „przeskokiem” w czasie. Na szczęście w drugiej połowie dowiadujemy się, jak potoczyły się losy Kazimierza i Urszuli i jeśli chodzi o Urszulę, Sabaliauskaitė nie zawodzi. Wszystkie wątki kulminują się w zakończeniu, które okazało się najlepszym punktem tej książki. O ile pierwsze strony przewracałam raczej leniwie, o tyle od ostatnich kilkudziesięciu nie mogłam się oderwać.

Dużym plusem tej powieści jest piękny, barokowy język. Zapewne spora w tym zasługa tłumaczki, że całość jest bardzo potoczysta, ale i autorka jest świetną gawędziarką, która nie boi się łączyć kunsztownego stylu z dosadnym słownictwem. Tak czy owak Silva rerum to prawdziwa literacka uczta.

Ze wstydem przyznaję, że w zasadzie nie znam litewskiej literatury. Tymczasem saga Sabaliauskaitė napisana jest z iście epickim rozmachem, a sposób, w jaki autorka opisuje ludzkie losy i ludzką naturę, przywodzi mi na myśl Dostojewskiego. Silva Rerum II zachwyca pod każdym możliwym względem: artystycznym, fabularnym, historycznym. Z niecierpliwością wypatruję kolejnych części, bo na tle współczesnej literatury ta saga jaśnieje niczym perła i zdecydowanie warto się z nią zapoznać.