Marieke Lucas Rijneveld - "Niepokój przychodzi o zmierzchu"

Autor: Marieke Lucas Rijneveld

Tytuł: Niepokój przychodzi o zmierzchu

Wydawnictwo: Literackie

Data wydania: 5 maj 2021

Liczba stron: 320

Ocena: 9/10

Opis:

Mała wioska na holenderskiej prowincji. Tuż przed świętami rodzina skromnych i pobożnych rolników doświadcza wielkiej tragedii - w wypadku ginie najstarszy syn Matthies. Niedługo potem kolejne nieszczęścia nawiedzają farmę, której życie zaczyna przypominać koszmarną wizję z obrazów Boscha. To kara za grzechy? Tak sądzą rodzice. Zatracając się w bólu i poczuciu winy, zaniedbują trójkę dorastających dzieci, które niewiele rozumieją i są przerażone atmosferą panującą w domu. Co to znaczy, że Matthies umarł? Czy ojciec odejdzie? Co stanie się z mamą? Budrysówka, Obbe i Hanna na swój sposób radzą sobie z niepokojem. Gromadząc niepotrzebne przedmioty, składając ofiary, zadając ból sobie i innym, łamiąc seksualne tabu, dają się wciągnąć w wir coraz bardziej zatrważających obsesji i fantazji. Na ziemi niczyjej, gdzieś między dzieciństwem a dorosłością, kończy się niewinność.

Recenzja:

Mam jakiś cudaczny talent do trafiania na książki, po których ciężko mi zebrać myśli. Niepokój przychodzi o zmierzchu zrodził we mnie ich tak wiele, że od naprawdę długiej chwili zastanawiam się od czego zacząć, ile powinnam zdradzić, które refleksje zachować dla siebie i… szczerze? Wciąż nie wiem! Pójdę więc na łatwiznę i – po prostu – zacznę od początku, ufając, że w trakcie tekst zamieni się w spójną i sensowną całość.

Miałam dziesięć lat i przestałam ściągać kurtkę.

Opowieść Marieke Lucas Rijneveld z początku wydawała mi się nieco zabałaganiona – jednakże narratorką jest dziesięcioletnia dziewczynka, więc jej gonitwa myśli była dla mnie zrozumiała. Książka maluje nietuzinkowy i bardzo naturalistyczny opis żałoby i próby ukojenia bólu, na wsi, w bardzo bogobojnej rodzinie. Już same pierwsze rozdziały są doprawdy mocną treścią. Akcja rozpoczyna się w przedświątecznym okresie, gdzie młoda bohaterka orientuje się, że rodzice chcą przygotować jej królika na wystawny obiad (wszak jej ojciec zaczął go namiętnie tuczyć), więc… modli się do Boga, żeby zamiast jej królika wziął jej brata i… no cóż… możecie się domyślić, co się wydarzyło.

Poprosiłam Boga, czy nie mógłby wziąć mojego brata zamiast mojego królika. Amen.

Śmierć Matthiesa (bo tak ma chłopak na imię) to niejedyna strata, której doświadcza ona i rodzina. Tracą oni również święta, bo tylko w tym okresie jedzą smakowitości, a rodzice w żałobie wszystkie rozdali, znika również choinka. Można więc rzec, że ze śmiercią jej brata odeszły wszelkie radości – i jak się szybko okazuje, z czasem jest coraz gorzej, bo historię obserwujemy również kilka lat później (przedstawione powyżej wydarzenia to zaledwie trzydzieści pierwszych stron).

- Czy nie sądzi pani, że Hitler czasem płakał, kiedy był sam? (…)

- Źli ludzie nie płaczą – odpowiedziała na to pani. - Tylko bohaterowie płaczą.

Marieke Lucas Rijneveld zwraca uwagę na nieoczywiste rzeczy. Wplata nutkę historycznych czy przyrodniczych niuansów, dziecięca ciekawość nie jest tutaj ukazana w sposób całkowicie niewinny (pojawia się tutaj motyw odkrywania własnej seksualności i nie tylko), ale i brak zrozumienia dla młodych ludzi jest przytłaczający. Można rzec, że Niepokój przychodzi o zmierzchu to powieść zarazem brzydka, jak i piękna, fascynująca i odpychająca, zawstydzająca, okrutna i… przerażająco smutna. Musiałam dawkować sobie jej treść, bo wywoływała dziwny ciężar w mojej piersi i… czytając ją czułam się brudna. Po prostu BRUDNA.

(…) Tylko przemoc we mnie hałasuje. Rośnie i rośnie, jak smutek. Tylko że smutek szuka przestrzeni, jak powiedziała Belle, a przemoc sobie ją po prostu bierze.

Niepokój przychodzi o zmierzchu to dzika i odważna powieść, która potrafi przejąć czytelnika dojmującym smutkiem, jak i wywołać nieprzyjemnie ciarki na plecach. Narratorka opisuje wszystko w sposób prosty, nie bawiąc się w piękne słowa – nieczułość jej bliskich jest porażająca, podobnie jak to, jak daleko posuwają się bohaterowie, by… coś poczuć. A wszystko to na – z pozoru – sielskiej wsi. Książka pełna niesprawiedliwości, odrzucenia i… okropnych scen, a mimo to niesamowicie pociągająca, intrygująca - dzika. Polecam z całego serca!