Hilde Østby, Ylva Østby - "Jak działa pamięć"

Tytuł: Jak działa pamięć

Autorki: Hilde Østby, Ylva Østby

Wydawnictwo: Marginesy

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 328

Ocena: 6/10

Opis:

Ileż razy każdy z nas mówił: „Mam to na końcu języka!” i nie umiał sobie czegoś przypomnieć? Ile razy jakiś przedmiot – jak Proustowska magdalenka – wysłał nas w czasy dzieciństwa? Ile razy nie mieliśmy pewności, czy coś nam się śniło, czy stało naprawdę? A déjà vu? To dopiero zagadka!

Dwie siostry, neuropsycholożka i dziennikarka, wyruszają w szaloną podróż: od odkrycia hipokampu aż po nowoczesne czytanie w myślach za pomocą rezonansu magnetycznego. Opowiadają o fałszywych wspomnieniach, zapominaniu i klastrach pamięci. Rozmawiają z synestetą, z dziesięcioma nurkami, czterema arcymistrzami szachowymi, śledczym z wydziału kryminalnego, śpiewakiem operowym, królową quizów, pisarką, noblistą, klimatologiem i blogerką. Poza tym zrzucają człowieka (swoją siostrę) z samolotu, żeby dowiedzieć się, czy istotnie w chwili zagrożenia człowiekowi przelatuje przed oczami całe życie (spokojnie, miała spadochron).

I szukają odpowiedzi. Czy możemy polegać na pamięci? Jak to się dzieje, że wspomnienia dzieci różnią się od wspomnień starszych? Czy można wytrenować pamięć? Jak żyć z traumatycznymi wspomnieniami – i jak żyć, będąc całkowicie pozbawionym wspomnień?

Recenzja:

Mózg to nadal organ pełen tajemnic. Naukowcy żmudnie odkrywają mechanizmy jego działania, ale przy całym postępie nauki wiele spraw pozostaje niewyjaśnionych. A jak jest z badaniami nad pamięcią? Ano nie inaczej. Dwie siostry, pisarka i neuropsycholożka, Hilde Østby i Ylva Østby, postanowiły przybliżyć zwykłym czytelnikom stan wiedzy dotyczącej pamięci. Zaczynają od początków, czyli w zasadzie od niedawna, bo badania nad pamięcią sięgają tak naprawdę początków lat 50. ubiegłego wieku, kiedy to nieudana operacja pewnego dwudziestosiedmiolatka stała się kluczem do zrozumienia działania hipokampu, odkrytego już czterysta lat wcześniej. Przypadek Henry’ego Molaisona staje się dla autorek punktem wyjścia. W kolejnych rozdziałach piszą m.in. o tym, co dzieje się w mózgu ze wspomnieniami (mnie zainteresował fragment o amnezji dziecięcej – autorki przytaczają kilka teorii mających wyjaśnić, dlaczego w wieku około dziewięciu lat zapominamy niemal wszystkie wydarzenia ze swojego życia i choć naukowcy nie są co do tego zgodni, ciekawie jest móc poznać ich przypuszczenia), czym są osobiste wspomnienia czy też jak powstają fałszywe wspomnienia. Znalazł się w tej książce również rozdział o zapominaniu, o tym, jak udoskonalić pamięć i w końcu o tym, jak pamięć wiąże się z przyszłością.

Osobiście uważam, że pamięć mam raczej kiepską – najlepiej może świadczyć o tym fakt, że zapomniałam… o tej książce. Na szczęście najprostszy trik, dzięki której możemy stymulować naszą pamięć, zadziałał, i kiedy pewnego razu robiłam porządki na półce i zobaczyłam tę książkę, natychmiast sobie o niej przypomniałam. I dobrze, bo jej lektura podniosła mnie na duchu. Autorki uspokajają czytelników – zapominanie jest naturalną cechą pamięci. Mało tego, wszyscy nieustannie zapominany i tak naprawdę więcej osób ma kiepską pamięć niż dobrą. Myślę, że w tym momencie warto przytoczyć wypowiedź mnemonisty i trenera pamięci Oddbjørna By: Ludziom, którzy mają kłopoty z pamięcią, wydaje się, że wszystko, czego nie pamiętają, jest spowodowane jakimś zewnętrznym ograniczeniem, jak choroba czy starość, a zapominają, że słaba pamięć stanowi powszechne zjawisko (s. 191). Tak więc jeśli nie możecie zapamiętać imion kolegów z nowej pracy albo na zakupach za nic nie jesteście w stanie sobie przypomnieć, co chcieliście kupić, nie przejmujcie się – to nic niezwykłego.

Książka jest napisana przystępnym językiem, ale w moim odczuciu nierówna. Naprawdę ciekawe rozdziały przeplatają się z nudnymi i monotonnymi. Z tych bardziej interesujących rzeczy – zaciekawił mnie fragment o tym, jak granie w tetris wpływa na traumatyczne wspomnienia oraz cały rozdział, w którym autorki opisywały wpływ masakry na wyspie Utøya na pamięć Norwegów.

Jak działa pamięć to przyzwoita pozycja popularnonaukowa, z której dowiecie się wielu mniej i bardziej ciekawych rzeczy o pamięci. Czyta się ją całkiem sprawnie, więc jeśli tylko lubicie takie klimaty, śmiało możecie sięgnąć.