Jakub Ćwiek, Adam Bigaj - "Bezpański. Ballada o byłym gliniarzu"

Tytuł: Bezpański. Ballada o byłym gliniarzu

Autorzy: Jakub Ćwiek, Adam Bigaj

Wydawnictwo: Marginesy

Rok wydania: 2018

Liczba stron: 416

Ocena: 8/10

Opis:

Psy rzadko bywają dobre albo złe. Najczęściej są takie, jak zostaną wychowane.

Zapis przeszło trzydziestoletniej służby podinspektora Adama Bigaja (ps. „Księciunio”), w latach 90. kierownika sekcji zabójstw na wrocławskim starym mieście, a później wieloletniego naczelnika wydziału kryminalnego na Rakowcu.

Jak na co dzień wyglądała „psia służba”? Współpraca szeregowych milicjantów ze Służbą Bezpieczeństwa i z przedstawicielami Kościoła? Zabezpieczanie kolejnych papieskich pielgrzymek? Walka z przestępczością zorganizowaną, powodzią i dopalaczami? Wielkie medialne sprawy, o których słyszała cała Polska, są tu pokazane z zupełnie innej perspektywy.

To także historia nieustannych zmagań policji z jej największym wrogiem — samą sobą. Tego, jak na codzienną służbę wpływają roszady polityczne, jakie są skutki korupcji, nepotyzmu i podporządkowania słupkom statystycznym.

Przede wszystkim jednak Bezpański opowiada o funkcjonariuszach. O nieoczywistych przyjaźniach, cenie, jaką płaci się za bycie dobrym gliną, trudnych wyborach osobistych i próbie budowania życia rodzinnego na chwiejnej podstawie usypanej z telefonów o każdej porze, włamów i trupów.

Recenzja:

Dotychczas czytałam Ćwieka jedynie w powieściowych odsłonach. Jego ostatnie książki coraz mniej mi się podobały, męczyło mnie epatowanie wulgaryzmami, a i humor autora już niezbyt bawił. Bezpański zaskoczył mnie jednak bardzo pozytywnie. Okazuje się, że Ćwiek w literaturze faktu sprawdza się doskonale, choć nie bez znaczenia pozostaje też to, co do powiedzenia miał współautor tej książki, czyli były gliniarz, Adam Bigaj. Połączenie talentu powieściopisarskiego jednego pana, z przeżyciami drugiego dało porywającą lekturę, przez którą płynie się bez żadnych zgrzytów od początku do końca.

Książkę rozpoczyna scena opisująca okoliczności, w jakich Bigajowi „zasugerowano”, że powinien odejść na emeryturę. Nic miłego, ale zaraz zostajemy wrzuceni w lata osiemdziesiąte i dowiadujemy się, jak wyglądały początki służby Bigaja, który pracę zaczynał jeszcze w milicji. Mnóstwo anegdotek, czarnego humoru i ironii przeplatają opisy siermiężnych realiów pracy milicjanta oraz najróżniejszych akcji – od prowadzenia rozpoznań, przez rozwiązywanie spraw morderstw, po zabezpieczanie pielgrzymki Jana Pawła II czy pomoc obywatelom w trakcie powodzi tysiąclecia. Bigaj potrafi się śmiać z rzeczy, które w gruncie rzeczy nie były wcale zabawne, ale nie brak też w jego opowieści gorzkich uwag dotyczących a to podkradania sobie spraw przez kolegów, a to pogoni za wynikami, by usatysfakcjonować królową policjantów – statystykę, a to korupcji i pijaństwa.

Warto wspomnieć, że większość opisywanych w książce wydarzeń miała miejsce w ubiegłym stuleciu, gdy nie znano jeszcze badań genetycznych, na komisariatach nie było nawet papieru i długopisów, nie mówiąc o komputerach, a sprzęt do nagrań stanowił szczyt techniki. Były to zupełnie inne warunki i realia od dzisiejszych… co wiąże się również z tym, że ówcześni gliniarze robili rzeczy, które teraz wydają się raczej nie do pomyślenia. Uderza w trakcie lektury problem picia, o którym Bigaj opowiada całkiem szczerze i bez ogródek. A picie na służbie było na porządku dziennym, nikogo nie dziwił pijany kolega czy nawet szef. Prowadziło się samochody po alkoholu, chodziło na akcje po kilku głębszych, a i na akcjach dawało się w palnik. Nieco oburzający może być płynący z tego wniosek – policjanci mogli sobie na to pozwolić, bo nawet gdyby ktoś chciał złożyć na nich skargę, to do kogo właściwie miałby ją skierować?

Obraz policji, który wyłania się z tej opowieści, nie napawa optymizmem. Bigaj poświęcił jej najlepsze lata życia, pracował w złych warunkach, niejednokrotnie za darmo, bo za nadgodziny nikt nie oddawał, ale robił to, bo miał poczucie misji. Po trzydziestu latach służby jego konkluzja odnośnie tego, czy było warto, jest bardzo gorzka.

Zbliża się już koniec 2018 roku i nie sądziłam, że coś mnie w nim jeszcze czytelniczo zaskoczy. Tymczasem Bezpański okazał się naprawdę świetną pozycją. Literatura faktu bywa raczej monotonna, ale tę książkę czyta się niczym brawurowo napisaną powieść. Doceniam zarówno szczerość, jak i humor autorów i polecam wszystkim – jeśli chcecie dowiedzieć się czegoś o polskiej policji (raczej ubiegłego stulecia), koniecznie sięgnijcie!